|
|
|
|
|
|
|
| Nieuwsbrief gebiedsproces Polder Westzaan
|
| Provincie Noord-Holland en gemeente Zaanstad werken, samen met betrokkenen en belanghebbenden, aan de toekomst van Polder Westzaan. Graag houden we u via deze nieuwsbrief op de hoogte van de ontwikkelingen.
|
|
|
|
|
|
| Gebiedsproces in Polder Westzaan
|
In Polder Westzaan komen natuur, landbouw en recreatie samen. Dit landschap en zijn unieke waarden willen we behouden én veiligstellen voor de toekomst. Daarvoor is het belangrijk dat de verschillende manieren waarop het landschap wordt gebruikt met elkaar in balans zijn. Met een gebiedsproces willen de gemeente Zaanstad en provincie Noord-Holland verschillende thema’s de komende jaren samen met bewoners, organisaties en ondernemers aanpakken. Het doel is om uiteindelijk een gezonde en toekomstbestendige polder te creëren voor mens, plant en dier.
Er wordt druk gewerkt aan het gebiedsproces en via deze nieuwsbrief houden wij u graag op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. Wij zijn erg blij dat de gebiedspartners instemden met de uitvoeringsstrategie. We kunnen aan de slag met bijna veertig projecten in Polder Westzaan. Gedeputeerde Rosan Kocken stelt zich voor in deze nieuwsbrief. Zij zit in de klankbordgroep en is nauw betrokken bij de toekomst van Polder Westzaan. Een enthousiaste groep vrijwilligers, de Trilwacht, vertelt over de onderhoudswerkzaamheden die zij doen aan de natuur in Polder Westzaan. En in elke nieuwsbrief komt een werkgroeplid aan bod. Deze keer is dat Miriam Brouwer van Staatsbosbeheer.
Dit is de eerste nieuwsbrief van 2024. Kent u iemand voor wie deze nieuwbrief ook interessant is? Stuur deze dan door. Aanmelden kan via deze link.
|
|
|
|
|
|
| Gebiedspartners stemmen in met de uitvoeringsstrategie voor Polder Westzaan
|
Op 17 april 2024 stemden de bestuurders in met de uitvoeringsstrategie voor Polder Westzaan. Het gaat om de bestuurders van provincie Noord-Holland, gemeente Zaanstad, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, het agrarisch collectief Water, Land en Dijken, Staatsbosbeheer, het platvorm Veenweide en LTO. De bestuurders vormen gezamenlijk een klankbordgroep voor het gebiedsproces. Er staan ruim dertig projecten in de uitvoeringsstrategie.
Deze projecten dragen bij aan het tegengaan van bodemdaling, het versterken van het weidevogelgebied, het verlagen van stikstof en de afgesproken koers voor de verbrakking. Deze doelen komen uit de gebiedsvisie die eerder is vastgesteld. De klankbordgroep heeft gevraagd een gebiedsregisseur aan te trekken om de samenhang tussen de projecten en de voortgang ervan te bewaken en aan te jagen. De uitvoering van de projecten wordt gedaan door een werkgroep, bestaande uit medewerkers van provincie Noord-Holland, gemeente Zaanstad, het hoogheemraadschap, Staatsbosbeheer, (vertegenwoordigers van) agrariërs en natuurvrijwilligers. Deze projecten leiden tot een inrichtings- en beheerplan.
De gebiedspartners gaan met onderstaande projecten, meteen aan de slag:
- Aanvalsplan Veenmosrietlanden: Westzaan is een belangrijk natuurgebied, maar er is een sterke achteruitgang van de veenmosrietlanden vastgesteld (zie ook artikel Ecologische Autoriteit). Ook komen er nauwelijks nieuwe veenmosrietlanden bij, waardoor het oppervlak vermindert. Daarom voeren de provincie, Staatsbosbeheer en natuurorganisaties herstelmaatregelen uit en kijken ze gezamenlijk naar structureel en verbeterd beheer.
- Agrarische verkenning: Hoe ziet toekomstbestendige landbouw passend bij het natuurlijke karakter van de polder eruit? Een gezamenlijke verkenning moet hierop antwoord geven. Dit onderzoek brengt trends, kaders, kansen en bedreigingen voor de landbouwsector in de polder in beeld. Op basis van deze verkenning stellen agrariërs een individueel bedrijfsplan op.
- Aanpak weidevogels in de gehele polder: Met behulp van het Beheer op Maat-model van Wageningen Universiteit worden geschikte weidevogelgebieden in kaart gebracht. Vervolgens worden de maatregelen genomen waarmee je deze weidevogelgebieden kan versterken. In dit model wordt onder andere gekeken naar grondwaterstanden, productie van graslanden en openheid. Daarnaast is een plan van aanpak in de maak voor het weren van snelvaren bij kwetsbare weidevogel(broed)gebieden.
Enkele andere projecten uit de strategie lopen al, zoals een verkenning naar het watersysteem en een impactanalyse van verbrakking op agrarische bedrijfsvoering.
|
|
|
|
|
|
|
|
| Interview met gedeputeerde Rosan Kocken
|
Hoe bijzonder is het gebied?
Telkens weer verbaast het me dat in de nabijheid van Amsterdam, aan de rand van de stedelijke omgeving, één van de weinige overgebleven brakke natuurgebieden van Europa te vinden is. Het behoud van dit gebied, en daarmee de bescherming van allerlei bijzondere diersoorten, zoals de noordse woelmuis en diverse moerasvogels, komt voort uit de gezamenlijke inzet van de lokale gemeenschap. Geweldig om daaraan een steentje bij te mogen dragen.
Hoe ben je betrokken bij het gebiedsproces van Polder Westzaan?
In Polder Westzaan zijn wij als provincie echt samen aan zet met gemeente Zaanstad. Drie jaar geleden startten wij samen het gebiedsproces. Belangrijk voor ons is dat we van onderaf werken met eigenaren en gebruikers van het gebied. Vanaf het begin hebben we daarom Staatsbosbeheer, het Hoogheemraadschap, de agrariërs uit het gebied, de agrarische natuurvereniging Water, Land en Dijken, de LTO en het Platform Veenweiden (bestaande uit vrijwilligersorganisaties) bij het proces betrokken. We werken samen in een werkgroep en in een bestuurlijke groep (de klankbordgroep). In deze laatste groep worden de beslissingen genomen. Samen met wethouder Wessel Breunesse van gemeente Zaanstad ben ik voorzitter van de klankbordgroep. De gebiedsvisie voor Westzaan ligt er. De tijd is rijp voor de volgende stap: de uitvoering van de projecten.
Wat zijn de grootste uitdagingen in het gebied?
Het gebied kent vele grote uitdagingen. Op het gebied van bodemdaling en waterkwaliteit. Maar ook op het gebied van natuur: het afronden van het Natuurnetwerk Nederland, de Natura 2000-opgaven en bijvoorbeeld de stikstofproblematiek. Toekomstbestendige landbouw is ook een uitdaging. Of het bieden van recreatieve mogelijkheden voor alle Zaankanters die rondom de polder wonen.
Een bijzondere opgave is de verbrakking van de polder. Brakke natuur in een laagveengebied is in Europa zeldzaam. In Polder Westzaan is deze natuur deels nog aanwezig. Hierdoor is een groot deel van de polder opgenomen in het netwerk van belangrijke Europese natuurgebieden: Natura 2000. Maar de bijzondere natuur van brakke ruigten en zomen nu nog aanwezig in Polder Westzaan verdwijnt snel door verzoeting. Door brak water vanuit het Noordzeekanaal in te laten, kan de zeldzame en unieke natuur zich weer herstellen.
In de zomer van 2022 is door Gedeputeerde Staten en de gemeenteraad van Zaanstad de koers vastgesteld voor de verbrakking. De koers luidt dat het hoofdwatersysteem van de polder integraal wordt verbrakt in plaats van slechts een deel van de polder. Het brakke water kent echter een keerzijde voor bijvoorbeeld de landbouw. Koeien kunnen dit water niet drinken. Daarom laat de provincie Noord-Holland op dit moment een onderzoek uitvoeren gericht op enkele landbouwkundige effecten. Verbrakking is een uitdaging waarbij we zorgvuldig alle belangen afwegen.
Hoe ziet de polder er in 2040 uit?
Als al het werk is gedaan, dan hebben we een polder met natuur die is versterkt en verbonden met andere natuur in de buurt. Waarin weidevogels en zeldzame planten floreren. Een polder waarin toekomstbestendige boerenbedrijven liggen en nieuwe vormen van recreatie mogelijk zijn. De inrichting van de polder kan klimaatveranderingen opvangen en voor een deel de waterberging van Zaanstad verzorgen. Maar is vooral een gebied waar we met zijn allen trots op kunnen zijn en dat een icoon is van het unieke landschap van de Zaanstreek.
|
|
|
|
|
|
| Trilwacht verhoogt de biodiversiteit in Polder Westzaan
|
Elke woensdag van augustus tot april komt een groep vrijwilligers bijeen om onderhoudswerkzaamheden aan de natuur in Polder Westzaan te doen. Het gaat bij elkaar om twintig mensen die zich de Trilwacht noemen.
Riet wordt ijler
Het lijkt dweilen met de kraan open wat ze doen, maar Trilwacht-coördinator Dirk Jan Booij ziet na een aantal jaren van rietmaaisel afvoeren en appelbes verwijderen toch positieve ontwikkelingen. “Je ziet het riet echt ijler en de boomopslag minder worden, dat is een mooie ontwikkeling.” Dirk Jan en anderen in de groep waren al ruim vijftig jaar geleden een tijd actief met natuurbeheer in dit gebied. “We zijn ouder dan Zaanstad zelf”, zegt hij gekscherend, verwijzend naar de festiviteiten dit jaar in het kader van ’50 jaar Zaanstad’.
Lente
De lente hangt eind februari al in de lucht. Dirk Jan en zijn mede-Trilwachters merken het aan de baltsende kieviten en staartmezen. De vrijwilligers maken een klein loopje over het weiland naar het ‘veentje’. Daar lijkt het wel of je aan het dansen bent. “We hebben hier botanisch gezien geen ‘trilveen’, maar trillen doen we daar wel als we werken.” Deze verlandingsvenen (‘overgangsvenen’) rusten op water en bagger. Je kunt in het veen wegzakken, iets wat de vrijwilligers regelmatig overkomt met een nat pak tot gevolg.
Mooie plantjes onder het maaisel
Ze gaan maaisel op een strook veenmosrietland verwijderen. Met de aanwezige mensen gebeurt dat snel en secuur. Het is duidelijk een werkje dat ze veel vaker hebben gedaan. Het mooie is dat onder het maaisel steeds meer bijzondere plantjes tevoorschijn komen, zoals rietorchis, kamvaren, moerasviooltje. Nu nog klein, maar over enkele maanden zullen ze hier volop bloeien. Want ook dat is een goede ontwikkeling van het werk van de Trilwachters: de biodiversiteit neemt toe op de stukken waar ze actief zijn.
Deskundigheden
De stemming zit er goed in en er wordt hard doorgewerkt. Dirk Jan: “Dit is een mooie groep met veel verschillende deskundigheden, zoals ecologie, onderwijs, techniek. Zo zijn er deelnemers die veel weten van de vegetatie of van insecten. Daaraan kun je de staat en kwaliteit van het gebied aflezen. Het is heel prettig om die kennis met elkaar te delen. Informatie die we ook graag met anderen delen.”
|
|
|
|
|
|
|
| Advies Ecologische Autoriteit
|
| De provincie Noord-Holland constateert in haar natuurdoelanalyse (NDA) dat de natuur in Westzaan sterk achteruit gaat. De Ecologische Autoriteit (EA) bevestigt dit. De EA beoordeelt of de beschikbare ecologische kennis en informatie wordt gebruikt voor besluiten over het gezond maken en houden van beschermde natuur. De EA adviseert provincie Noord-Holland om maatregelen te nemen, om verslechtering van de natuur in Westzaan te voorkomen en voor voldoende herstel van de natuur. Als een van de maatregelen hiervoor noemt de EA verbrakking. Volgens de EA zal deze maatregel het watersysteem in ecologisch opzicht verbeteren. In het advies van de EA staat dat de eerste resultaten van onderzoek van de provincie in Polder Westzaan wijzen op een positief effect van verbrakking op de instandhouding en de versterking van de natuur. Vooral op de brakke ruigten en zomen, maar ook op de verlanding in het algemeen en de veenmosrietlanden en moerasheiden in Westzaan. Verlanding is een proces waarbij moerassen, plassen en andere ondiepe wateren langs natuurlijke weg in land veranderen.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Werkgroeplid aan het woord: Miriam Brouwer van Staatsbosbeheer
|
Wat is jouw rol in het gebiedsproces?
''In het gebiedsproces Polder Westzaan behartig ik de belangen van Staatsbosbeheer als beheerder van dit gebied. Daarbij zet ik me vooral in voor het behouden en ontwikkelen van de natuur in dit Natura 2000-gebied. Waar het kan samen met de boeren, onze pachters, én in combinatie met aantrekkelijke recreatiemogelijkheden. Ook dat laatste is voor ons zeer relevant in deze druk bevolkte regio.''
Waarom ben je betrokken bij dit gebiedsproces?
''Het gebiedsproces Polder Westzaan was één van de eerste gebiedsprocessen die zijn gestart in Laag Holland. Vanuit mijn werk, bij de terreinbeheerder met het grootste areaal natuurgebieden in het Noord-Hollandse veenweidegebied, vind ik het boeiend om te ondervinden of we met dit gebiedsproces van onderop veranderingen voor elkaar kunnen krijgen. Om invulling te geven aan het Europese, landelijke en provinciale beleid voor dit gebied. De lessen die we leren in dit gebied wil ik graag doorgeven aan collega’s die werken in andere gebieden, waar de gebiedsprocessen nog in een meer verkennende fase zijn.''
Wat maakt dit gebied uniek of bijzonder voor jou?
''Het gebied is een pareltje in een sterk verstedelijkte omgeving. Als je goed kijkt is de veenweide-natuur prachtig! Heel bijzondere planten en dieren kun je er vinden, zoals de vleesetende plant de zonnedauw. Door mijn werk heb ik het voorrecht hier vaker van te mogen genieten dan de meeste mensen.''
Waar liggen volgens jou de grootste uitdagingen?
''In de afgelopen periode is er veel maatschappelijke onrust ontstaan door de stikstofcrisis, het niet kunnen komen tot een landbouwakkoord, behandeling van de Natuurherstelwet. De kranten staan er bol van. Ondanks deze chaotische tijd gaan we rustig verder met het maken van een plan voor dit gebied. Een plan waarin we de natuur in het gebied herstellen en waarin we ruimte laten voor (agrarisch) ondernemerschap. Dat vraagt heel veel van de betrokken partijen aan de gebiedstafel. Om tot een goed plan te komen is het van belang elkaar goed te informeren over elkaars belangen en wensen voor de toekomst. Daarvoor is vertrouwen nodig. Het behouden en verkrijgen van dit vertrouwen in elkaar is volgens mij een cruciale factor om dit gebiedsproces te laten slagen!''
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kent u mensen in het gebied die deze nieuwsbrief willen ontvangen? Stuur hem door!
Aanmelden kan hier.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|