Er is veel discussie over stikstof: maar wat is het eigenlijk precies?

Als Koen op straat vraagt of mensen weten wat stikstof is dan krijgt hij antwoorden als: "Iets met de boeren," en "dat hangt toch in de lucht?" Veel mensen hebben geen idee wat stikstof is. Hoogleraar Matty Berg dierecologie aan de Vrije Universiteit weet dat wel. In de collegezaal legt hij uit: "Stikstof is een heel essentieel element. Het is een voedingsstof voor planten, dieren en mensen. Stikstof zit in onze massa ingebouwd. Elk organisme heeft stikstof nodig. Maar overmaat is altijd fout. Zoals te veel zout of water voor ons ook niet goed is."

"Stikstof kan als NH3 via mest de lucht in komen en dan in de natuur landen. Als NH4 komt het via de regen op de bodem terecht. Door schimmels en bacteriën wordt stikstof losgekoppeld van waterstof. Dan wordt er zuur gevormd en dat is nadelig voor planten en dieren die daar niet tegen kunnen."

Duingebied

Wat doet stikstof met natuurgebieden? Koen Bugter heeft afgesproken met Martijn van Schaik. Hij is van het waterleidingbedrijf PWN dat beheerder is van het duingebied bij Heemskerk. Van Schaik doet proefjes om te zien wat de effecten zijn van stikstof en of er moet worden ingegrepen. "Het duingebied is bijzonder qua natuur omdat het een grote variatie heeft aan soorten. Ruim 60 procent van de Nederlandse biodiversiteit komt voor in het duingebied. We zien dat stikstof de kalk aantast. Daar kunnen bepaalde planten van profiteren en die overschaduwen typische duinsoorten die juist gaan op voedselarme omstandigheden."

Hoogleraar Matty Berg is het daar mee eens: "Soorten die niet goed tegen een overmaat van stikstof kunnen die raak je kwijt en de soorten die het juist goed doen die gaan het systeem domineren. Dat heeft allerlei consequenties. Je raakt planten kwijt, maar ook alle soorten die daar van afhankelijk zijn."

In de omgeving van Landsmeer heeft stikstof ook effecten op de natuur van het veenweidegebied. Beleidsadviseur Huib van Veen van de provincie ziet daar de bramenstruik door stikstof enorm groeien, maar andere bijzondere plantjes moeten het daardoor juist ontgelden. "Ronde zonnedauw zie je sporadisch en de bramen nemen het over. En naarmate er meer stikstof neerslaat nemen de bramen nog meer toe."

Maar kun je die bramenstruiken niet weghalen? "Dat doen we ook, zoveel als het kan, maar daar zit een grens aan. Je moet het gebied ook met rust laten: je zit met broedende vogels en bij het maaien haal je ook planten weg die je juist wilt behouden."